Shumë shqiptarë mbërritën në Zvicër në vitet 1990 dhe në fillim të viteve 2000 – shpesh si refugjatë nga lufta (sidomos nga Kosova). Për shkak të fluksit të tyre të papritur, barrierave gjuhësore dhe mungesës së burimeve ekonomike, komuniteti u etiketua shpejt si “problematik” nga pjesë të shoqërisë dhe medias.

Disa çështje të hershme, të tilla si aktiviteti i bandave të të rinjve ose konfliktet e strehimit, u publikuan shumë, duke përforcuar pikëpamjet negative. Edhe sot, “Albaner” (gjermanisht për shqip) ndonjëherë përdoret me një ton përçmues ose dyshues.

🔻 Stereotipe të Zakonshme:
“Shqiptarët janë kriminelë.”
– Shkalla e krimit midis migrantëve u bë sensacionale, edhe pse shumica e shqiptarëve ishin të bindur ndaj ligjit. Disa raste të profilit të lartë krijuan një reputacion që ka qenë e vështirë të fshihet.

“Shqiptarët nuk integrohen.”
– Ekziston një bindje se ata izolohen dhe nuk e përvetësojnë kulturën zvicerane, edhe pse shumë janë dygjuhësh, ndjekin shkollat ​​zvicerane dhe ndjekin ligjet dhe normat zvicerane.

“Shqiptarët janë agresivë ose të dhunshëm.”
– Ky stereotip buron nga ndryshimet kulturore (p.sh., krenaria e fortë familjare, komunikimi i drejtpërdrejtë) dhe u përkeqësua nga portretizimet mediatike të grindjeve të të rinjve.

“Ata janë të gjithë myslimanë dhe radikalë.”
– Edhe pse shumë shqiptarë janë myslimanë nga ana kulturore, shumica nuk praktikojnë fenë ose janë laikë, dhe radikalizmi nuk është i përhapur në komunitet. Megjithatë, ekziston profilizimi fetar.

“Ata përfitojnë nga ndihma sociale.”
– Pavarësisht se shumë punojnë në ndërtim, shërbime dhe biznese të vogla, disa i akuzojnë shqiptarët për abuzim me sistemin – një pretendim që nuk mbështetet nga shumica e statistikave.

🟡 Diskriminim në Jetën Reale:
Tregu i Punës:
Shqiptarët shpesh përballen me paragjykime në punësim – edhe kandidatët me arsim të lartë mund të injorohen për shkak të emrit të tyre. CV-të me emra “tradicionalë” që tingëllojnë si zviceranë kanë më shumë gjasa të marrin intervista sesa ato me emra shqiptarë si Arben, Shqipe ose Besnik.

Strehimi:
Qiradhënësit janë të njohur për refuzimin e aplikantëve shqiptarë vetëm për shkak të përkatësisë etnike, duke pasur frikë nga “zhurma” ose “shumë mysafirë”.

Policia:
Të rinjtë shqiptarë, veçanërisht meshkujt, raportojnë se janë ndaluar dhe kontrolluar më shpesh se të tjerët. Profilizimi racor është një çështje e dokumentuar në Zvicër.

Portretizimi Medial:
Shtypi tabloid zviceran shpesh ka nxjerrë në pah emrat shqiptarë në raportet e krimit – edhe kur të tjerët e përfshirë nuk u emëruan. Kjo nxit paragjykimin publik.

🟢 Ndryshimi i Narrativës:
Shqiptarët e gjeneratës së dytë po depërtojnë gjithnjë e më shumë në arsim, sport dhe politikë, duke sfiduar imazhin e vjetër.

Shumë qytetarë zviceranë tani e pranojnë se stereotipet negative janë të padrejta dhe bazohen në informacione të vjetruara ose të anshme.

Aktivistët dhe studiuesit (përfshirë vetë shqiptarët) po flasin hapur dhe po ndajnë histori suksesi, duke ndihmuar në humanizimin dhe normalizimin e komunitetit.

✊ Mendimi përfundimtar:
Diskriminimi ndaj shqiptarëve në Zvicër është një realitet i dhimbshëm, por është gjithashtu një histori qëndrueshmërie. Pavarësisht paragjykimeve, shqiptarët vazhdojnë të ndërtojnë biznese, të rrisin familje, të fitojnë medalje dhe t’i shërbejnë vendit që u bë shtëpia e tyre e dytë.

Ata nuk po integrohen vetëm – ata po riformësojnë identitetin zviceran, ditë pas dite.